Ofbeldi

Eitt helsta markmið kynfræðslu er að draga úr ofbeldi, einkum ofbeldi í nánum samböndum, kynferðisofbeldi og áreitni, valdaójafnvægi og kynjaójafnrétti. Því er mikilvægt að fá fræðslu um ólíkar tegundir ofbeldis og hvers konar hegðun telst vera ofbeldi. Slíkt getur vafist fyrir einhverjum sérstaklega í ljósi þeirra misvísandi skilaboða sem klámvæðing og nauðgunarmenning gefa til kynna.

Hæfniviðmið

Nemandi á að geta sýnt styrk til að bera ábyrgð á eigin hegðun sem stuðlar að jákvæðum og heilbrigðum samskiptum við aðra og tekið virka afstöðu gegn ofbeldi.
Nemandi á að vera með á hreinu að kynferðisofbeldi, kynferðisleg áreitni, ofbeldi í nánum samböndum og einelti eru brot gegn mannréttindum.
Nemandi á að geta skilgreint hvað felst í því að eiga rétt á einkalífi og líkamsvirðingu sem og að ráða yfir því hvað þau vilja eða vilja ekki gera.

Kennsluleiðbeiningar

Fræðsluefnið sem tekið hefur verið hér saman einblínir á ofbeldi í nánum samböndum og kynferðislegu ofbeldi. Það er þó vandasamt að fjalla um ákveðnar tegundir ofbeldis án þess að fjalla um allar þær helstu. Í allri umfjöllun um hvers konar ofbeldi eða áreitni er mikilvægt að nálgast efnið af nærgætni og tillitssemi. Þá þarf kennari að tryggja að nemendur upplifi sig örugga og að traust ríki á milli nemenda sem kennara. Hér fyrir neðan má finna lista yfir helstu úrræði sem standa til boða fyrir þolendur ofbeldis og er grundvallaratriði að kynna hann fyrir nemendum.

Fræðslumyndböndin AMAZE gefa góð ráð í tengslum við kynferðisofbeldi og skynsamlega hegðun á netinu. Á vef Áttavitans geta nemendur lesið sig til um gaslýsingu og stafrænt kynferðisofbeldi og á Sjúk ást eru nytsamlegar greinar um alls kyns þætti ofbeldis og sambanda.

Vefur Neyðarlínunnar er einnig með gríðarlega nytsamlega fræðslu um ólíkar tegundir ofbeldis. Undir Ofbeldi í nánum samböndum er fjallað um vanrækslu, eltihrelli, og mismunandi birtingarmyndir ofbeldis. Undir Kynferðislegt ofbeldi og áreitni er greint frá tælingu, byrlun, áreitni og nauðgun. Fræðsla um einkenni ofbeldis og hvert sé hægt að leita hjálpar getur skipt öllu máli fyrir heilsu nemenda og vellíðan.

Fræðsluefni

6 mín

Sjúk ást - Ofbeldi & sambönd

Níu innihaldsríkar greinar á sjukast.is sem fjalla um ofbeldi í samböndum. Þar getur þú lesið þig til um hvers vegna fólk beitir ofbeldi og á erfitt með að fara úr ofbeldissamböndum. Einnig getur þú kafað dýpra í helstu tegundir ofbeldis, þ.e.a.s. andlegt, líkamlegt, stafrænt, fjárhagslegt og kynferðisofbeldi.

4 mín

Aðstoð fyrir brotaþola

Listi yfir úrræði í boði fyrir öll sem búa við ofbeldi eða hafa orðið fyrir ofbeldi, bæði á höfuðborgarsvæðinu og landsbyggðinni. Mikilvægt er að kynna helstu úrræði fyrir nemendum svo þeir séu meðvitaðir um aðstoð sem stendur þeim, eða einhverjum sem þau þekkja, til boða.

5 mín

Áttavitinn - Gaslýsing

Grein á Áttavitanum sem kafar dýpra í skilgreiningu á tegun andlegs ofbeldis sem kallast gaslýsing.

5 mín

Áttavitinn - Stafrænt kynferðisofbeldi

Stutt grein á Áttvitanum sem kafar dýpra í stafrænt kynferðisofbeldi.

3 mín

112 - Ofbeldi í nánum samböndum

Safn af greinum um mismunandi tegundir ofbeldis í nánum samböndum. Þar á meðal vanræksla, eltihrellir og andlegt, líkamlegt, stafrænt, fjárhagslegt, trúar-, heiðurs- og kynferðisofbeldi. Greinaranar eru mislangar en ættu að taka um 3 mínútur að lesa og í einhverjum greinum má finna myndband þar sem fólk deilir reynslusögum.

4 mín

112- Kynferðislegt ofbeldi og áreitni

Safn af greinum frá Neyðarlínunni um kynferðislegt ofbeldi og áreitni. Þar á meðal stafrænt kynferðisofbeldi, nauðgun, byrlun, tælingu og áreitni. Greinarnar ættu að taka um 4 mínútur að lesa.

20 mín

112 - Þekkir þú ofbeldi?

Nítján dæmisögur um fólk í alls kyns erfiðum aðstæðum. Góð þjálfun fyrir nemendur í að greina á milli ofbeldis og slæmra samskipta en um leið kynnast ólíkum birtingarmyndum ofbeldis.

4 mín

AMAZE - Wise on the web

Stutt myndband frá AMAZE sem fjallar um mikilvægi þess að vera skynsamur og gagnrýninn notandi internetsins.

2 mín

AMAZE - What is sexual harrasment

Stutt myndband frá AMAZE sem skilgreinir kynferðislega áreitni og hvernig best er að bregðast við.

Verkefni

Í verkefninu Þekkir þú ofbeldi? er unnið með dæmisögur Neyðarlínunnar um fólk í alls kyns erfiðum aðstæðum. Hlekkinn að dæmisögunum má nálgast í fræðsluefninu hér fyrir neðan og ber heitið 112 - Þekkir þú ofbeldi?. Hugmynd að útfærslu er að skipta nemendum í litla hópa og úthluta hverjum hópi dæmisögu. Dæmisögurnar fjalla um mismunandi tegundir ofbeldis og henta allar vel til kennslu. Þær sögur sem fjalla um ofbeldi í samböndum eða kynferðisofbeldi og eiga því best við í kynfræðslu eru sögurnar um; Bylgju, Ingvar, Linh, Áslaugu, Friðrik, Huldu, Andra, Láru, Hauk, Kristjönu, Katrínu og Fatimu. Í hópunum eiga nemendur að lesa söguna, velta fyrir sér spurningunum á glærunni og svara eftir bestu getu. Þá getur kennari mælt með því að nota vef Neyðarlínunnar til að kynna sér flokkun ofbeldis. Markmið verkefnisins er að nemendur fái þjálfun í að taka eftir og skilgreina ofbeldi í ólíkum birtingarmyndum.

Þekkir þú ofbeldi?

Æfing með dæmisögum frá vef 112 sem veitir þjálfun í að þekkja ofbeldi.